Kristján Þórður Snæbjarnarson

Nú þegar búið er að banna barnabílstóla frá USA sökum öryggiskrafna, sem er jákvætt að stólar sem eru ekki öruggir séu ekki á íslenskum markaði, þá hækkar verð á þessum gríðarlega öruggu barnabílstólum frá Evrópu. Um leið og lögin tóku gildi þá hækkaði verð t.d. um 33% eins og sjá má í meðfylgjandi frétt. Ég er ekkert viss um að þeir stólar séu 33% öruggari, eða að krónan hafi fallið um 33% á þessum tímamótum.

Nei, þarna sést græðgi íslenskra kaupmanna. Búið er að loka á flæði á öryggisbúnaði frá USA sem fólk hefur keypt enda ómögulegt fyrir fólk með ung börn að standa undir þeim kostnaði sem lendir á því að kaupa barnavörur hér á Íslandi. Það er ekki bara bílstólar sem þarf að fjárfesta í. Barnavagnar sem eru komnir hátt á annað hundraðið og síðan þessar hefðbundnu rekstrarvörur, bleygjur, blautþurrkur og mögulega þurrmjólk (þegar þannig ber undir).

Hér á Íslandi þurfum við að fara að huga betur að fjölskyldufólki til þess að draga markvisst úr rekstarkostnaði þess. Að sjálfsögðu ætti öryggisbúnaður að vera mjög ódýr og spurning hvort hann mætti vera niðurgreiddur af hinu opinbera. T.d. mætti nýta brot af eldsneytisgjaldinu í þann þátt (án þess að hækka það gjald).

En getur það gengið hér á landi? Yrðu vörurnar lækkaðar í verði, myndi það skila sér til neytenda eða enda eins og þegar virðisaukaskattturinn var lækkaður á matvörum á sínum tíma og skilaði sér að öllum líkindum að stærstum hluta til kaupmanna?

Þurfum við að hafa "ríkis"-barnabílstóla til að tryggja lágt verð? 

	Barnabílstóllinn hækkaði um 33%
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Í gær tók formaður Rafiðnaðarsambands Íslands þátt í verðlagseftirliti ASÍ. Var það hlutverk formanns að taka niður verð á fyrirframákveðnum vörum í Nóatúnsverslun við Nóatún í Reykjavík. Nákvæmlega var búið að skilgreina hvaða vörur átti að skoða, hversu mikið magn var í ákveðinni einingu og hvert verðið á henni væri eins og verklagsreglur ASÍ skýra mjög skilmerkilega.

Það er skemmst frá því að segja að formanni RSÍ var vísað á dyr í miðri könnun og ítrekað var að hann mætti ekki skrá niður vöruverð þessarar verslunar. Skýr skilaboð voru frá stjórnendum Kaupáss að Verðlagseftirlit ASÍ má alls ekki taka niður verð vara búðarinnar! Ítrekað var óskað eftir að fá að ræða við verslunarstjóra sem lét ekki ná í sig þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir starfsmanns. Formanni RSÍ var bannað að nýta þær upplýsingar sem hann náði að skrifa niður.

Það er virkilega sérkennilegt að þeir einu sem ekki hafa heimild til þess að skoða vöruverð er sá aðili sem miðlar upplýsingum til almennings um vöruverð viðkomandi verslana. Starfsmenn Bónuss fá til að mynda að skrá niður allt vöruverð búðarinnar rafrænt. Er þetta gert til þess að verlsanir geti skipt á milli sín þeim gróða sem almenningur verður af? Getur verið að þetta sé í raun ólöglegt samráð verslanakeðjanna sem stuðlar að því að gera neytendum ómögulegt að átta sig á verðlagi og velta hækkunum sífellt beint út í verðlagið sem hækkar skuldir og eykur greiðslubyrgði heimilanna?

Því hefur verið kastað fram af hálfu þessara aðila að verðlagseftirlit ASÍ standi ekki rétt að þessu eftirliti, ekki sé verið að bera saman sömu vörur. Þetta er RANGT! Nú hef ég reynt þetta sjálfur, ég versla mikið inn fyrir heimilið og þekki því vel til verslana, verið er að bera saman nákvæmlega sömu vörur í mismunandi verslunum. Verð er skráð niður á vörum sem innihalda nákvæmlega jafn mikið magn af viðkomandi varningi, í jafnstórum einingum. Jafnframt er skráð niður lægsta vöruverð tiltekinna flokka eins og lægsta fáanlega lítraverð á Léttmjólk.

Ef þessi aðferðarfræði ASÍ er röng þá má jafnframt spyrja hvernig Hagstofa Íslands getur tryggt það að vísitala neysluverðs (notuð til verðbólguútreikninga) sé rétt skráð? Hagstofan hringir í fjölda fyrirtækja og óskar eftir verðupplýsingum á tilteknum vörum í gegnum síma, Hagstofan fer í verslanir og framkvæmir könnun með sama hætti og ASÍ. Verslanir senda inn lista til Hagstofunnar með verðum ákveðinna vara sem Hagstofan óskar eftir.

Nú spyr ég sem leikmaður: Er eðlilegt að aðilar sem geta haft bein áhrif á verð vöru sendi Hagstofunni vöruverð rafrænt eða í gegnum síma? Gefur slík könnun nægilega góðan grunn til þess að mynda vísitölu sem hefur áhrif á allar skuldir og hefur bein áhrif á vaxtastig í landinu með hærra vöruverði og aukinni verðbólgu?

Hvað hafa verslunareigendur Nóatúns að fela fyrst þeir vísa formanni Rafiðnaðarsambands Íslands á dyr ásamt starfsmönnum ASÍ sem standa að verðlagseftirlitinu? Af hverju í ósköpunum má almenningur ekki vita hvernig vöruverð þróast í búðum og fá samanburð á vörum mismunandi verslanakeðja? Af hverju eigum við, almenningur, að leyfa þessum aðilum að komast upp með að þetta! Er ekki kominn tími til að rísa upp gegn verslunum landsins, fyrst þær vilja ekki vera í liði með þjóðinni, og að allur almenningur fari í verðkannanir í enn meiri mæli og skrái á www.vertuaverdi.is

Tökum höndum saman og náum fram stöðugleika í verðlag á Íslandi í eitt skipti fyrir öll!

Kristján Þórður Snæbjarnarson

Formaður Rafiðnaðarsambands Íslands

Töluvert hefur borið á því að fyrirtæki á vinnumarkaðnum bjóði þjónustu sína svarta, án þess að greiða skatta og gjöld til samfélagsins. Menn hafa velt því fyrir sér hvaða áhrif þetta hefur á vinnumarkaðinn og hvort það sé ekki í raun eðlilegt að menn geti bjargað sér á erfiðum tímum með því að sleppa því að greiða skatta? En þá verðum við að velta fyrir okkur af hverju í ósköpunum erum við að greiða skatta og gjöld? Einnig velta menn fyrir sér af hverju í ósköpunum eru verkalýðsfélög að skipta sér að því þó svo einstaklingar og fyrirtæki standi í kennitöluflakki, er ekki eðlilegt að menn geti farið á hausinn annað slagið?

Varðandi svarta atvinnustarfsemi þá er það svo að þegar menn á vinnumarkaði selja þjónustu þá þarf að greiða af þeirri þjónustu í öllum tilfellum virðisaukaskatt. Það eru þó undantekningar á því en þær eru þá í formi endurgreiðslu frá skattinum t.d. í viðhaldi á fasteignum. Þegar menn sætta sig við að kaupa "svarta þjónustu" þá fella menn niður ávkeðinn hluta verðsins og vilja meina að þar með græði báðir aðilar. En hvað er verið að gera með þessum viðskiptum? Jú það sem gerist er að sá sem selur þjónustu með þessum hætti sleppir því að greiða virðisaukaskattinn og segir viðkomandi viðskiptavini að þar með "græða" báðir aðilar.

En í raun og veru þá græðir enginn á þessu nema sá sem seldi þjónustuna því hann vissulega tekur ekki innskatt virðisaukans en sleppir því jafnframt að greiða tekjuskatt, útsvar, launatengd gjöld (atvinnuleysistryggingasjóð, ábyrgðarsjóð launa) o.fl. gjöld af þeim launum sem hann reiknar sér við þjónustuna. Þessi gjöld eru öll notuð til þess að reka meðal annars heilbrigðiskerfi okkar Íslendinga. Þetta er notað til þess að greiða fyrir menntakerfi okkar Íslendinga, grunnskóla landsmanna, framhaldsskóla, háskóla. Þessir fjármunir eru notaðir að einhverju leyti í að greiða rekstur samgöngukerfis (ásamt bensíngjaldi sem þeir þó væntanlega greiða).

Þannig að um leið og viðkomandi selur vinnu sína "svart" þá er kaupandi þjónustunnar að sætta sig við að jú "spara" sér virðisaukaskattinn EN JAFNFRAMT að sætta sig við að greiða sjálfur hærri skatta til þess að þjónustuaðilinn geti nýtt sér heilbrigðisþjónustuna, sent börnin sín í grunnskóla, stuðlað að aukinni menntun eldri barna sinna í framhaldsskóla o.s.frv. Hverskonar sparnaður er það? Eru allir að græða með því móti???

Af hverju ættum við Íslendingar að sætta okkur við það að halda uppi fólki sem vísvitandi leggur ekkert til samfélagsins? Það þurfa allir að getað lifað mannsæmandi lífi og það á ekki að vera á kostnað hinna. Vissulega viljum við að þeir sem sannanlega geta ekki unnið, sökum veikinda eða annarra ákveðinna ástæðna, geti framfleytt sér á mannsæmandi hátt en við eigum aldrei að sætta okkur við að þeir sem misnota kerfið geri það á okkar kostnað!

Varðandi svokallað kennitöluflakk þá hefur Rafiðnaðarsamband Íslands meðal annars krafist þess að sett verði ströng lög sem geri mönnum ekki kleyft að keyra fyrirtæki í þrot og stofna nýtt fyrirtæki samstundis sem oft á tíðum hefur þá yfirtekið allar eignir hins gjaldþrota fyrirtækis. Það hefur margítrekað gerst að fyrirtæki skipti um nafn og skömmu síðar er það tekið til gjaldþrotaskipta, nýtt fyrirtæki er stofnað sem jafnvel tekur gamla þekkta nafnið, nýja fyrirtækið "kaupir" verðmætar eignir af gamla fyrirtækinu á vel niðursettu verði. Um getur verið að ræða verkfæri, húsnæði, bifreiðar eða önnur tæki og tól sem nauðsynleg eru til að reka fyrirtækið. Síðan þegar gamla fyrirtækið er tekið til gjaldþrotaskipta þá finnast eðlilega engar eignir í fyrirtækinu. Fyrirtækið hefur ekki ráð á því að greiða starfsmönnum laun, ekki krónu, en starfsmönnum jafnvel boðin vinna hjá hinu nýja fyrirtæki. Sami gamli stóllinn notaður, sama húsnæðið, sama nafn fyrirtækis... Önnur kennitala!

En fyrirtæki benda síðan starfsmönnum á að sækja ógreidd laun í ábyrgðarsjóð launa. Þar með séu allir sáttir!? En af hverju í ósköpunum eigum við sem þjóðfélag að sætta okkur við þessa aðferðarfræði, þar sem það erum við sem greiðum á endanum brúsann. Við greiðum þetta í gegnum hærri skatta, hærri gjöld, hærra verðlag, aukna verðbólgu og þar af leiðandi lægri ráðstöfunartekjur heimilanna! Það er löngu kominn tími til þess að stöðva kennitöluflakk sem þetta og því krefst Trúnaðarmannaráðstefna RSÍ þess að stjórnvöld setji lög og ströng viðurlög við athæfi sem þessu. Við krefjumst þess einnig að samtök atvinnurekenda taki á sínum félagsmönnum til þess að stöðva slíka starfsemi! Félagsmenn Rafiðnaðarsambands Íslands sætta sig ekki við að greiða hærri skatta til þess að standa við bakið á þeim sem vísvitandi greiða ekki til samfélagsins!

Við eigum ekki að skipta við fyrirtæki sem standa ekki við þær skuldbindingar og reglur sem við sem þjóðfélag setjum okkur!

Nokkur umræða hefur verið um rafbækur að undanförnu og hafa grunnskólar jafnvel tekið upp notkun tölva til lestrar rafbóka, svokallaðar "kindle" lestölvur. Mikil og hröð þróun hefur verið í slíkum búnaði að undanförnu sem gerir þetta form bóka spennandi kost fyrir nemendur enda gefst þá möguleiki á að geyma allar bækur á einum stað og bakpokinn verður þeim mun léttari.

Árið 2006 opnaði Fræðsluskrifstofa rafiðnaðarins rafbókarvefinn www.rafbok.is en þar gefst nemendum í rafiðngreinum kostur á að sækja sér kennslubækur sem kenndar eru í skólunum eða ýmislegt ítarefni sem nýtist nemendunum til stuðnings. Þessar kennslubækur eru upphaflega fengnar frá kollegum okkar í Danmörku og unnið hefur verið að þýðingu undanfarin ár og er búið að þýða nánast allar kennslu bækur fyrir grunndeild rafiðna yfir á íslensku ásamt því sem kennarar hafa miðlað ýmsu efni úr þeirra kennslu inn á vefinn. Aðgangur nemenda og annarra áhugasamra rafiðnaðarmanna er gjaldfrjáls enda er það markmið að auðvelda nemendum Í rafiðnaði að sækja sér þá menntun sem þeir stefna á án þess að kostnaður verði of mikill, en ekki síður það að það kennsluefni sem notast er við sé ekki úrelt enda eru tækninýjungar gríðarlega miklar í rafiðnaði og nauðsynlegt getur verið að endurnýja efni í sumum greinum örar en almennt gerist.

Rafiðnaðarsamband Íslands hefur staðið dyggilega við bakið á Fræðsluskrifstofunni við gerð þessa efnis og þá sérstaklega við þýðingar kostnað. Ég tel að sú ákvörðun sem tekin var á árunum 2005-6 að hefja þýðingu þessa efnis verið mjög mikilvæga enda sjáum við það í dag að tölvubúnaður er orðinn það hentugur til lestrar rafbóka sem raun ber vitni og með auðveldum hætti er hægt að glósa inn á skjöl í spjaldtölvum og því þörfin orðin minni á að hafa bækur á pappírsformi.

Í dag eru 1.100 skrár í rafbókasafni www.rafbok.is en þar af eru yfir 200 skrár á íslensku sem annað hvort hefur verið þýtt af dönsku yfir á íslensku eða eru handbækur og önnur kennslugögn sem kennarar hafa sett saman á undanförnum árum til miðlunar til nemenda sinna. Með þessu er nemendum gert kleyft að sækja sér þær upplýsingar sem þörf er á á íslensku þar með hefur hindrun sem felst í tungumálakunnáttu verið rutt úr vegi enda getur skilningur á tungumálum reynst mörgum mjög erfið en hjá þeim nemendum sem hefja nám í rafiðnaði strax eftir grunnskóla geta fyrstu ár framhaldsnáms nýst betur þegar kennsluefnið er á móðurmáli þó svo að þegar lengra er komið sé mikil þörf á að tungumálakunnátta sé betri og ekki síður þegar út á vinnumarkaðinn er komið.

Ótvíræður kostur við rafbækur er einnig að fyrir þá sem glíma við lestrarörðugleika eins og lesblindu þá bjóða lestrarforrit flest hver upp á möguleikann á að breyta bakgrunni og leturlit með þeim hætti að litirnir henti hverjum og einum. Þessi möguleiki hefur auðveldað þeim fjölmörgu sem eru að glíma við lesblindu að afla sér menntunar og í mörgum tilfellum hefur þetta aukið leshraða og skilning margra alveg gríðarlega. Það er nauðsynlegt að þróa kennsluaðferðir sem taka mið af því að námsefnið er á rafrænuformi. Við eigum að nýta okkur það sem tæknin hefur upp á að bjóða í kennsluaðferðum.